ئاوڵەی مەیمون چییە؟
كۆڤیدتەنها ماوەیەک پێش ئێستا کۆتایی هات کاتێک سایتەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و کەناڵەکانی هەواڵ دەستیان کرد بە بڵاوکردنەوەی هەواڵ دەربارەی ئاوڵەی مەیمون،
كەواتە ئاوڵەی مەیمون چییە؟
ئاوڵەی مەیمون ىەکێکە لە نەخۆشییە گواستراوەکان واتە دەتوانرێت لە کەسێکەوە بگوازرێتەوە بۆ کەسێکی تر وە هەندێک لە نیشانەکانی بریتین لە سەرئێشە و بەرز بوونەوەی پلەی گەرمی جەستە و دروست بونی ئازاری ماسولکە و دواتر دروست بونی بلق لەسەر هەموو جەستە.
لە ئێستادا هیچ چارەسەرێک یان ڤاکسینێک بۆ ئاوڵەی مەیمون نییە.
بەڵام لە زۆربەی کاتەکاندا کەسێک کە توشی نەخۆشی دەبێت پاشان چاک دەبێتەوە بەبێ وەرگرتنی دەرمان لە دوای دوو تا سێ هەفتە لە توشبوون.
ئاوڵەی مەیمون توانای گواستنەوەی هەیە لە نێوان مرۆڤەکاندا لە ڕێگەی جووت بونەوە ئەگەر لە ڕێی لیکی ناو دەم یان جووت بونی دواوە (کونی کۆم) یان جووت بون لە پێشەوە بێت و لەبەر ئەوە توانای گواستنەوەی هەیە یان لە جیاڕەگەز خوازەکان و هاوڕەگەز خوازەکان .باوەشکردن و ماچکردن ودەست لێدان لە توشبووەکەوە نەخۆشییەکە دەگوێزرێتەوە.
جگە لەوەش لە دایکەوە دەگوازرێتەوە بۆ منداڵەکەی لە کاتی دووگیانیدا یان لە ڕێگەی تێکەڵکردنی خوێنی کەسێکی هەڵگری نەخۆشییەکە بە کەسێکی توش نەبوو واتە تەندروستە وە هەموو کەسێک بێ گوێدانە تەمەن و ئاڕاستەی سێکسی گونجاوە بۆ توشبوون و وەرگرتنی ئەم نەخۆشییە و بۆ کەسانی تریشی بگوازێتەوە.
نەخۆشی ئاوڵەی مەیمون تازە نییە و بە دڵنییاییەوە بە هۆی جوتبوونی هاوڕەگەزخوازانەوە دروست نەبووە  پێچەوانەی ئەو
هەواڵ و بڵاوکراوانەیە کە لەلایەن هەندێ کەسەوە پشتگیری ئەکەن و باوەڕ پێکراوە.

بۆچی خەڵکی سەرزەنشتی پیاوانی هاوڕەگەز خواز دەکەن لەسەر نەخۆشی ئاوڵەی مەیمون؟
بە گوێرەی ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی ، نەخۆشییەکە سەرەتا لە ساڵانی حەفتاکانەوە سەری هەڵداوە و یەکەم توش بوو منداڵێکی نۆ ساڵان بووە کە بەرکەوتنی ڕاستەوخۆی بە شلەمەنی ئاژەڵەوە هەبووە و بم شێوەیە گوازراوەتەوە لە ئاژەڵەوە بۆ مرۆڤەکان تا ئەو کاتەی کۆنتڕۆڵ کرا دواتر نەخۆشییەکە لە ١٠ وڵاتی ئەفریقی بڵاو بووەوە بەڵام دواتر خرایەوە ژێر کۆنتڕۆڵ .
  ئاوڵەی مەیمون لە ماوەی ئەم ساڵدا دەستی بە بڵاو بوونەوەی کردەوە و هەندێ کەس لە چەندین وڵات بەڵام ئەم جارە بەستیانەوە بە سێکسێکی هاوڕەگەزخوازانەوە ئەمەش بەهۆی هەبونی ڕێژەیەکی زۆر لە توش بوان لە ناو هاوڕەگەز خوازان بە بەراورد لەگەڵ توشبوانی جیاڕەگەز خوازان .
دەستپێکی هێرشەکان دژ بە کەسانی هاوڕەگەزخوازان لەوکاتەوە بوو کە دوو پیاوی هاوزەگەز خواز لە دوو وڵاتی جیا لە ئەوروپا بڵاوکرانەوە وەک تووشبوی نەخۆشییەکەن و لە هەمان کاتدا تاوانبارکردنی ڕاستەوخۆ بۆ پیاوانی هاوڕەگەز خواز و پیاوانی دوو ڕەگەز خواز بەوەی کە زۆرینەیان سێکس لەگەڵ خەڵکی هاو ڕەگەز ئەکەن.
ئەمە بۆشای دروستکرد بۆ کەسانی دژ بە هاوڕەگەز خوازی بۆ زیاتر هێرش کردنە سەر پیاوانی هاوڕەگزخواز و دووڕەگەز خوازان بە بەکارهێنانی بڵاو بوونەوە و دروست بوونی ئەم نەخۆشییە وەک هۆکارێک بۆ ترساندنی خەڵک و کەسانی کۆمەڵگەی پەلکەزێڕینە '
هاو شێوەی دروست کردنی ئەو دۆخەی لە کاتی بڵاوبوونەوەی نەخۆشی ئایدز بوو کە هەندێک کەس وەک سزایەک لە
لایەن خوداوە بو کەسانی هاوڕەگەز خوازان دانراوە

پیاوی هاوڕەگەز خواز و پیاوی دوو ڕەگەز خواز چییە لە عيراق؟
وەک هەمیشە هاوڕەگەزخوازان لە عیراق ڕەخنەیان لێ گیراوە و هەڕەشەیان لێ کراوە کاتێ ئاوڵەی مەیمون دەستی بە بڵاو بونەوە کردووە .
مقتدى الصدر پیاوێکی ئیسلامی سەرکردەی ڕەوتی الصدر لە عيراق لە ڕێگەی هەژماری خۆی لە تویتەر ڕایگەیاند کە ئاوڵەی مەیمون جگە لە سزایەکی خودایی بۆ هاوڕەگەز خوازان هیچی تر نییە و داوای لێکردن خۆیان بگۆڕن و خۆیان چاک بکەنەوە.
مقتدى الصدر هەروەها ئاماژەی بە گرنگی هەبوونی ڕۆژێکی تایبەت کرد لە دژی هاوڕەگەزخوازی وەک ڕێگایەک بۆ وەستان لە دژی كۆمەڵگەی پەلکەزێڕینە لە عيراق.
ئەم هەواڵە نا ڕاستانەی لەناو خەڵکدا بڵاو کراونەتەوە زیانێکی زۆر بە کۆمەڵگەی پەلکەزێڕینەی عيراق ئەگەیەنن ئەگەر کەسێک تووش ببێت تەنانەت سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەش نەبووبێت بە هۆی ئەنجامدانی سێکسەوە ئەوا ئەم باوەڕە هەڵەیە دەتوانێت مەترسیەکی زۆر دروست بکات و تۆمەتبار بکرێت بە هاوڕەگەز خوازی و دەستدرێژی دەکرێتە سەر.
خەڵکی ئامادەنین بچنە ناو خولێکی نوێی ترس و دڵەڕاوکێ وەک ئەوەی کە لەلایەن کۆڤید دروست بووە،ئەو پەتایە بە تەنیا و لەسەر کەسانی کۆمەڵگەی پەلکەزێڕینە بە دۆخێکی مەترسیدار دادەنرێت و لەگەڵ گۆشەگیریەکی زۆردا ڕوو بە ڕووی ئازارێکی لاشەیی و یان دەرونی بوونەوە.
لەسەر بنەمای ئەزمونە ترسناکەکە ,ئێمە دەڵێین,
چی ئەگەر بانگەشەی بوونی ئاوڵەی مەیمون بڵاوبێتەوە،ئێستا هەموو سەرزەنشت کردن لەسەر کۆمەڵگەی پەلکەزێڕینەیە؟

مەبەست چییە لە ئاپلیکەیشنی ژوانکردن؟
ئاپلیکەیشنی ژوانکردن ئامرازێکی بەسوودە بۆ ئەو کەسانەی ئارەزوویان بە ژوان و پەیوەندی خۆشەویستی هەیە، ئەم ئاپلیکەیشنانە پڕۆسەی دۆزینەوەی هاوبەش ئاسان دەکات، بە تایبەتی بۆ کەسانی شەرمن بەسوودە وە شێوازێکی خێرایە بۆ خەڵک ناسین و بڕیاردان کە ئایا کاتێکی زیاتریان لەگەڵ بەسەر ببەن یان نا. 
تیندەر یەکێکە لە بەناوبانگترین ئاپلیکەیشنی ژوانکردن هەرچەنە ئاپی تر زۆرهەیە وەکو بەمبڵ، هێر، و گرایندەر...هتد
ئەم ئاپانە بەردەستن بۆ جیاڕەگەزخوازان و کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، بەڵام هەندێکیان بە تایبەتی بەکاردێت بۆ کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە وە بە شوێنی تایبەتی خۆیان دادەنرێن 
 
مەترسییەکانی بەکارهێنانی ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بۆ کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە لە عێراقدا چین؟
کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەشێت زیاتر تووشی مەترسی ببێت بە بەکارهێنانی ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بەراورد بە جیاڕەگەزخوازان، ئەگەر ئاڕاستەی سێکسخوازی کەسەکە لە پرۆفایلەکەیدا نوسرابێت وە یەکێک لە هاوڕێ یان خزمەکانی بیبینێت، دەبێتە كێشەیەکی گەورە.
زۆرینەی گەنجان لە عێڕاقدا کە ئاپی ژوانکردن بەکاردێنن هەست بە ئاسوودەیی ناکەن وە ئەم ترسە زیاد دەکات ئەگەر کەسەکە بەشێک بێت لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، ئەمەش دەبێتە هۆی ئەوەی کە زۆر کەس ڕەسم و ناوی ڕاستی خۆیان بەکارنەهێنن و تا متمانە بە کەسەکەی بەرامبەریان نەکەن زانیاری دەربارەی خۆیان نادەن.
کەریم یەکێکە لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە و ئەزموونی کەسی خۆی باس دەکات لەسەر ئاپلیکەیشنەکانی ژوانکردن، سەیف دەڵێت ۱٠ ساڵ لەمەوپێش دەستیکرد بە بەکارهێنانی ئاپلیکەیشنی ژوانکردن وە زۆربەی ئاپەکان بەکاردێنێت وەک تیندەر، گرایندەر و هۆرنێت.
"لە ڕوانگەی منەوە هەست دەکەم کە ئەم ئاپانە سوودیان هەیە، بۆیە کە بێزار دەبم بەکاریان دەهێنم بۆ ناسینی خەڵکی تازە، هەندێک جار هاوڕێی باش دەدۆزمەوە لە ڕیگەی ئەم ئاپانەوە و لە ڕێگەی ئینستەگرامەوە لە پەیوەندیدا دەمێنینەوە
وەک کەسێک کە لە عێراق دەژیم دەتوانم بڵێم مەترسیدارە کە بە تەواوی لەسەر ئەم ئاپانە خۆت پیشان بدەیت، دەبێت هەمیشە خۆت بپارێزیت هەتا بە تەواوی متمانە بە کەسەکەی بەرامبەر دەکەیت.
ئەمۆژگاری من ئەوەیە کە هەموو کەس دووربکەوێتەوە لە گرایندەر لەبەر ئەوەی ژینگەیەکی زۆر زیانبەخشە، زۆرینەی بەکارهێنەرەکانی ئەم ئاپە خولیای ڕەخنەگرتنن لە یەکتر، بیستنی ڕەخنەی بەردەوام بە شێوەیەکی نەرێنی کاریگەری لە تەندروستی دەروونیت دەکات، وات لێ دەکات کە رقت لە ڕوخسار و وێنەی خۆت بێت.
 
بەبۆچوونی من تیندەر یەکێکە لە باشترین ئاپەکان بۆ کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، هەرچەندە ئاپێک نییە کە تایبەت بێت بە کۆمەڵگاکە، بەڵام دەتوانیت بە ئاڕاستەی سێکسخوازی خۆت بەکاری بهێنیت بۆ ئەوەی بەرکەوتەت نەبێت لەگەڵ جیاڕەگەزخوازاندا. 
ئامۆژگاری من بۆ هەمووان ئەوەیە کە گرنگ نییە دانیشتوانی کام شارێکی، ژوان لەگەڵ کەسێک مەکە کە زۆر دەربارەی نازانیت، سەرەتا پێویستە هەندێک کات بەسەربەریت بۆ تێگەیشتنی بیروبۆچوون و تێڕوانینی کەسی بەرامبەر لەسەر کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، تەنها لەو کاتەدا دەتوانیت بیر لە هەنگاوی داهاتوو بکەیتەوە.
تەنها لەبەر ئەوەی ئەکاونتی ئینستاگرام و فەیسبووکتان گۆڕیوەتەوە یان بۆ ماوەیەک قسەتان کردووە مانای ئەوە نییە کە دەتوانیت متمانەیان پێ بکەیت. خەڵک لە ژیانی ڕاستیدا دەتوانن بە شیوازێکی زۆر جیاواز هەڵسوکەوت بکەن  بە بەراورد بە ئۆنلاین.
من هەڵەیەکی گەورەم کرد کە ماوەیەک لەمەوپێش لەگەڵ کوڕێک هاوچەشنبووم لە ئاپی ژوانکردندا، وە لە ئینستاگرام بۆ ماوەی مانگێک قسەمان کرد، پێموابوو کە مانگێک ماوەیەکی باشە بۆ ناسینی کەسێک بۆیە لەگەڵیدا چوومە دەرەوە بۆ ژوانێک.
سەرم سوڕما چونکە ئەو کەسەی کە بینیم زۆر جیاواز بوو لەو کەسەی لەسەر ئاپەکە ناسیبووم، دەرکەوت ئەو هەرچەنە یەکێکە لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە هێشتا دژی کۆمەڵگاکەیە، هەر پێی دەگووتم تۆ شایەنی ئەوەی کە بکوژرێیت.
ئەو ئەزموونە زۆر ترسناک بوو بەڵام یارمەتیدام وانەیەکی لێوە فێربم، بۆیە ئامۆژگاری ئێوە دەکەم کە ئاگادار بن چونکە ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بۆ هەموو کەسێک بەردەستە و تەنها لەم ئاپانەوە ناتوانیت ڕاستی کەسەکەت بۆ دەرکەوێت."
 
عێراق باوەڕی بە ئاپلیکەیشنی ژوانکردن نییە
عێراق هێشتا بە کۆمەڵگایەکی کۆنەپارێز دادەنرێت بۆیە دانیشتوانەکەی هێشتا ناتوانن بە شێوەیەکی ئازاد خۆیان دەربڕن، ئەوان هێشتا بە بنەماڵە و خێڵ و ئایینەکەیانەوە کۆنتڕۆڵ دەکرێن، ئەمانە دەتوانن لە هەر ساتێکدا کۆتایی بە ژیانی کەسێک بهێنن.
تا ئێستاش تەنانەت جیاڕەگەزخوازن ناتوانن بە ئاشکرا ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بەکاربێنن، تەنانەت پشتگیری لە خێزنەکانیانەوە وەرناگرن ئەگەر توشی کێشە ببن لەگەڵ کەسێک کە لەسەر ئاپەکە ناسیبێتیان.
تەنانەت قورسترە بۆ کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بۆ چارەسەرکردنی هەر کێشەیەک پەیویست بە ئاپی ژوانکردن و بۆیە دەبێت زۆر ئاگادار بیت.
کەسانی جیاواز بۆچوونی جیاوازیان هەیە سەبارەت بە ئاپلیکەیشنی ژوانکردنەوە، هەندێکیان پێیان وایە کە زۆر تەندروست و یارمەتیدەرن لە دۆزینەوەی هاوبەشێکی باش لە  کاتێکدا ئەوانەی تر بە ڕێگایەکی ڕابواردن و ڕاخنەگرتن دەیبینن. 
ئاپلیکەیشنی ژوانکردن هەندێک مەترسی لەگەڵدایە كه حەزدەکات ئاماژەی پێ بدات لە پێناو پەروەردەکردنی خەڵک. 
هەندێک کەس حەز دەکەن ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بەکاربێنن بۆ بەدەستهێنانی زانیاری لەسەر بەکارهێنەرەکانی ئاپەکە و پاشان هەڕەشەیان لێدەکەن، ئەمە بەتەنیا دەتوانێت ژیانی زۆر کەس بخاتە مەترسییەکی گەورەوە، هەروەها ئاپلیکەیشنی ژوانکردن یەکێکە لەو هۆکارانەی کە فێری خەڵک دەکات ڕەخنە لە ڕوخساری کەسی بەرامبەر بگرن، یەکێکی تر لە مەترسییەکانی ئاپلیکەیشنی ژوانکردن ئەوەیە کە دەتوانێت ببێتە هۆی تووشبوونی خەمۆکی و بڕوا بە خۆنەبوون بە هۆی بیستنی ڕەخنە لەلایەن بێگانەوە.
لە کۆتایدا ئەکەوێتەوە سەر کەسەکە، هەمووان ئازادن بۆ هەڵبژاردنی ئەوەی ئاپلیکەیشنی ژوانکردن بەکاربێنن یان خۆیان دوور بگرن لێی. گرنگی بە سەلامەتی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەدات و بۆیە ئامۆژگاریتان دەکەین کە بە وریاییەوە بیر بکەنەوە پێش ئەوەی ئاڕاستەی سێکسخوازی خۆت ئاشکرا بکەیت لای ئەو کەسانەی لە ئاپلیکەیشنی ژوانکردنەوە دەیانناسیت.
خۆت بەدوور بگرە لە متمانەکردنی تەواو بە کەس و چاوپێکەوتن لەگەڵ کەس مەکە تا زانیاری تەواوت نەبێت و تێنەگەیت کە ئەوان کێن. 

 
ئاژانسی هەواڵی عێراقی بڵاوی کردەوە کە دەستەی یاسایی پەرلەمانی عێراق لە هەوڵی ڕێکخستنی بزوتنەوەیەکە لاناو پەرلەماندا بۆ تەشریعکردنی یاسایەک کە هاوڕەگەزخوازی لە عێراق قەدەغە بکات و هەموو چالاکییەکی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە قەدەغە بکات. کەسانی وەک موقتەدا ئەلسەدر پێشتر پەیامێکی لەسەر تویتەر بڵاوکردەوە لەسەر پێشناری دانانی ڕۆژێکی تەرخانکراو بۆ بەرەنگاربوونەوەی هاوڕەگەزخوازی. پسپۆڕانی یاسایی فەرمی سەر بە دەوڵەت بانگەوازی ئەوەیان کردووە کە یاسایەکی ساڵی ٢٠٠١ هاوڕەگەزخوازی بە لەسێدارەدان سزا دەدات.
 
ئەم پێشنیارە هێرشێکی تری بەرپرسانی عێراق دەنوێنێت بۆ سەر کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە. بۆ ماوەی نزیکەی دوو دەیە، عێراقییانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بوونەتە قوربانی دەستدرێژی سێکسی، ئەشکەنجە و کوشتار. حکومەتی عێراقی تەنها شکستی نەهێناوە بۆ کۆتایی هێنان بەم تاوانانە، بەڵکو لە ڕاستێکدا خۆی بەشێکی زۆری لەمانە ئەنجامداوە لەڕێگەی هێزە ئەمنییەکان و گرووپە چەکدارەکانەوە. پەرپرسانی عێراقی بە بەردەوامی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەیان بەکارهێناوە بۆ بڵاوکردنەوەی ترس لەناو عێراقییاندا بۆ سەرقاڵکردنیان و دوورخستنەوەی هزریان لە کێشە ڕاستەقینەکانی کە ڕووبەڕووی عێراق بوونەتەوە، لەوانە پێکنەهێنانی حکومەت و پێشکەشنەکردنی سەرەتاییترین خزمەتگوزارییەکان بۆ عێراقییەکان.
 
دەرچوونی ئەم یاسایە عێراقییەکانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەخاتە مەترسییەکی گەورەوە چونکە ڕێگە دەدات حکومەتی عێراق و گروپە چەکدارەکان لە کاتی ئەنجامدانی ئەم تاوانانەدا لە ڕووی یاساییەوە پارێزراوبن. هەروەها یاسایەکی لەو جۆرە داکۆکیکاران و پاڵپشتانی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەخاتە مەترسییەوە و دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی ئەو مەوداو فەزا سنووردارانەی کە لەبەردەستدان بۆ داکۆکیکردن لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە لە ناوخۆی عێراقدا و هەڕەشە لە بزووتنەوەی گەنجی کویر لە عێراقدا دەکات.
 
ژیانی عێراقییانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە لەسەر خەتە و لە مەترسیدایە. داوا لە هاوپەیمانان لە حكومەتی عێراق و كۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەكەین بەپەلە هەنگاو بنێن. داوا لە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی دەکەین لەوانە نەتەوە یەکگرتووەکان، یەکێتی ئەوروپا، باڵیۆزخانەکان، و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان فشار بخەنە سەر عێراق بۆ دەرنەکردنی ئەم یاسایە.
هەروەها داوا عێراقییانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەکەین کە بەشداری شەڕی مافە کویرەکان بکەن لە عێراقدا. عیڕاق کویر خۆی تەرخان کردووە بۆ داکۆکی کردن لە مافەکانی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە. پێویستە وەک کۆمەڵگایەک هەنگاو بنێین بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەم هێرشانە.
لەباری بوونی هەر پرسیارێکدا، تکایە پەیوەندی بکە بە: hello@iraqueer.org
 
لە هاودەنگیدا،
تیمی عیڕاق کویر

چەند ڕۆژێک لەمەوبەر، زانکۆی کوفە ڕایگەیاند کە کۆلێژی ئەندازیاری سیمینارێکی ڕێکخست بە ناوی "لێکەوتە دەروونییەکانی هاوڕەگەزخوازی لەسەر خوێندکار لە ڕەفتاری ئەکادیمیدا" وەک ڕێگەیەک بۆ یادهێنانەوەی دایکان و باوکان کە ئامادەی سیمینارەکە بوون لەسەر گرنگیی بەدوورخستنەوەی منداڵەکانییان لە هەر ماڵپەڕ، بەرنامە و کارتۆنێک کە بابەتی هاوڕەگەزخوازی تێدابێت، یان هەر وەک چۆن لە هەندێک هەواڵدا پێی دەڵێن "لادان". وەک لە سیمینارەکەدا هاتبوو، هاوڕەگەزخوازی شەڕێکی نەرمە دژ بە کۆمەڵگاکان، بەتایبەتی کۆمەڵگای موسوڵمان.
 
چۆن منداڵان و هەرزەکاران لە عێراق دەربارەی هاوڕەگەزخوازی فێردەبن؟
گرگە کە نیشانە بەوە بدەین لە سیستەمی پەروەردە لە عێراق بەرنامەی خوێندن نییە کە باسی هاوڕەگەزخوازی بکات بە ڕێگایەکی زانستی. هەروەها، سەنتەرەکانی خوێندنمان مامۆستایان نییە کە توانای وەڵامدانەوەی پرسیاری خوێندکارانیان هەبێت دەربارەی ئەم بابەتانە بە شێوەیەکی دروست. کەواتە چۆن منداڵان و هەرزەکاران دەربارەی هاوڕەگەزخوازی فێردەبن؟ زۆربەی کات، منداڵان و هەرزەکاران دەربارەی هاوڕەگەزخوازی فێردەبن لەڕێگەی ترساندن و ئاگادارکردنەوەی دایکان و باوکانیانەوە. دەرەنجامێکی ئەمەش بریتیە لە دروستکردنی دیدێکی نەرێنی لەسەر هاوڕەگەزخوازی  و خودی جیهان خۆی. بۆیە دەبینین کە هەندێک منداڵ، هەرزەکار و بگرە کەسانی باڵغیش لە هەندێک ‌حاڵەتدا وشەی "هاوڕەگەزخواز" بەکاردەهێنن بۆ تانەدان لە یەکتری و دەربڕینی بوونی کێشەیەک یاخود نەخۆشییەک.
ڕێگەیەکی تر کە منداڵان و هەرزەکاران لەڕێگەیەوە دەربارەی هاوڕەگەزخوازی فێردەبن بریتیە لە ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان. هەموومان ژمارەیەکی زۆر لە منداڵان دەبینین کە ئامێری ئەلیکترۆنی هەڵدەگرن کە لەڕێگەیەوە دەتوانن تەماشای سەدان ڤیدیۆ بکەن، ڕاپۆرت بخوێننەوە و شوێن چەندنین کەس بکەون کە زانیاری هەڵەیان فێربکەن لەسەر بابەتی وەک سێکس، هاوڕەگەزخوازی و بابەتی تر. بەداخەوە، زۆرێکیان ئێستا دەربارەی سێکس فێردەبن لەڕێگەی فلیمی ڕووتەوە و لەسەر هاوڕەگەزخوازی فێردەبن لەڕێگەی هەژماری سۆشیالمیدیاوە کە وێنەی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەشێوێنن و دەیبەستنەوە بە داڕمانی ئەخلاقییەوە.
ئەو کینەیەی منداڵان فێری دەبن هەیانبێت دژی هاوڕەگەزخوازی و هاوڕەگەزخوازان ناڕوات. کاتێک ئەم منداڵانە گەورە دەبن، ئارەزوویان بۆ دەربڕینی ئەم کینەیە گەشە دەکات و وایان لێدەکات بەدوای هەر هەلێکدا بگەڕێن بۆ دەربڕینی ئەم ڕق و کینەیە. کێشەکە لێرەدایە کە هەندێکیان بۆیان دەردەکەوێت کە هەندێک لە نزیکترین کەسەکانییان سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەن. لەوانەیە براکانیان، خوشکەکانیان، یان هاوڕێ نزیکەکانیان هاوڕەگەزخوازبن. لەوە خراپتریش، لەوانەیە ئەم منداڵانە گەورەببن و بۆیان دەربکەوێت کە خۆیان هاوڕەگەزخوازن، لێرەشەوە دەست دەکەن بەوەی ڕقیان لەخۆیان ببێتەوە و لەوە بترسن کە یەکێک پێیان بزانێت.
 
چۆنبێت سەنتەرەکانی پەروەردە و فێرکردن لە عێراق زانست دابەش دەکەن بۆ دوو بەرە، یەکێکیان کە بە شانازیییەوە فێری خوێندکاران دەکات، وە یەکێک کە دەیبەستێتەوە بە داڕمانی ئەخلاقییەوە؟
ژمارەیەکی زۆر زانکۆ هەیە لە عێراق لە نێوانیاندا چەندین بەشی زانکۆ کە لەڕێگەیانەوە ساڵانە مامۆستا، ئەندازیار، پزیشک، پەرستار و چەندین تایبەتمەندی تر ساڵانە دەردەچن. پڕۆگرامی خوێندن لەم سەنتەرە پەروەردەییانە بە تەواوەتی پشت دەبەستێت بە بناغەیەکی زانستی و یاسا کە لە توێژینەوە و ئەزموونەوە سەرهەڵدەدەن. پرسیارەکە ئەوەیە کە، چۆن دەکرێت زانکۆکان باوەڕیان بە زانست بێت بەڵام ڕەتی بکەنەوە کە زانست سەلماندوییەتی کە هاوڕەگەزخوازی نەخۆشییەکی دەروونی نییە؟ جیاوازی چییە لەنێوان یەکێک کە دەڵێت یەک کۆ یەک دەکاتە سێ و یەکێک کە دەڵێت هاوڕەگەزخوازی نەخۆشییە؟ بەستنەوەی هاوڕەگەزخوازی بە بۆهێل و ژینگەو باری دەروونییەوە بناغەیەکی زانستیی نییەو بڵاوکردنەوەی ئەمانە لەنێوان خوێندکاراندا شتەکان خراپتر دەکات.
 
چی دەبێت ئەگەر کوڕ، کچ یان خزمێکی یەکێک لە قسەکەرەکان یان ئامادەبووان کەسێکی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بێت؟
کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە لە هەموو شوێنێکن چونکە ئێمە ئەندامانی خێزانە عێراقییەکانین. زۆربەی کات بەم جۆرە بیری لێناکەینەوە چونکە ئێمە ژمارەی کەسانی پەلکەزێڕینەیی نازانین و دەشزانین ئەمە بۆ وایە، چونکە مەحاڵە بۆ کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە خۆیان دەربخەن بە شێوازێکی گشتی لەکاتێکدا ژیانیان لەژێر مەترسیدایە. بیربکەرەوە دەبێت کچان و کوڕان و منداڵانی ئامادەبووان و قسەکەرەکان چۆن هەست بکەن گەر سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بن؟ بەڕای تۆ چەندێک ترسیان دەبێت هەبێت کاتێک دەزانن دایک و باوکیان ئەوانەن کە ڕق و کینە دژە بە خۆیان بڵاو دەکەنەوە و هانی کەسانی تر دەدەن ئازارییان بدەن؟
 
مەترسییەکانی بەستنی سیمیناری وەک ئەمە لە عێراق چین؟
عێراق دەناڵێنێت بەدەست چەدنین کێشەوە کە لە ژماردن نایەن. بۆیە، بەستنی سیمیناری لەم جۆرە کە ڕق و کینە بڵاو دەکەنەوە شتەکان هیچ باشتر ناکەن بۆ وڵات. دایکان و باوکانی عێراقی دەبێت خۆیان ڕۆشنبیر بکەن دەربارەی هاوڕەگەزخوازی بە بشت بەستن بە زانیاری زانستیی، وە دەبێت فێر ببن جیاوازییەکان و دیدی جیاواز قبوڵبکەن، چونکە وانەبێت ناتوانن نەوەی بەختەوەر و مێشک کراوە پەروەردە بکەن گەر نەتوانن منداڵەکانی خۆیان قبوڵ بکەن وەک خودی خۆیان. عێراق پێویستی بە دایکان و باوکانە کە خۆشەویستی بێ مەرج بدەن بە منداڵەکانییان و هانییان بدەن کە شانازی بە خۆیانەوە بکەن.
​

"شێواو" وشەیەکە کە لەوانەیە لەلایەن هەندێک عێراقییەوە بەکاربهێنرێت بۆ وەسفکردنی کەسێکی خاوەن پێداویستی تایبەت. بیستنی ئەم وشەیە دەبێتە هۆی ئازارێکی زۆر، ئەی چۆن دەبێت ئەگەر کەسە خاوەن پێداویستی تایبەتەکە سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بێت کاتێت لە وڵاتێکی دژ بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەی وەک عێراق دەژی؟ ئازارەکە دەکرێت زۆر زیاتر بێت.
کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت ئەوانەن کە ئاستەنگێکی جەستەیی یاخود هزریان هەیە. هەندێک جار ئەوان بەم ئاستەنگەوە لەدایکبوون لەکاتێکدا هەندێک جاری تر ئاستەنگەکە بەهۆی ڕووداوێکی کتوپڕ، پێکان یاخود نەخۆشییەکەوەیە.
عێراقییانی خاوە پێداویستی تایبەت بەدەگمەن لە ژینگەیەکی تەندروستدا دەژین کە بە ڕاستی ئارام بن و قبوڵکرابێتن، چونکە زۆربەیان کەسانێک دەوریان داون، لەوانەش کەسانی پێگەیشتوو، کە خۆیانیان لێ دووردەخەنەوە یان خراپ مامەڵەیان لەگەڵدا دەکەن. سەرەڕای ئەوەش، کەسانی خاوەن پێداویستی تایبەت کە لە عێراق دەژین دەناڵێنن بەدەست حکومەتێکەوە کە خزمەتگوزاری تەندروستیی پێویستیان پێشکەش ناکات تا بتوانن لە بارودۆخێکی باشدا بژین.
بەپێی وتارێک  کە لە ساڵی ٢٠٢١ لە ماڵپەڕی ناس بڵاوکراوەتەوە، ڕێژەی عێراقییانی خاوەن پێداویستی تایبەت دەگاتە %١٣، کە دەکاتە زیاد لە پێنج ملیۆن کەس. لەنێوان ئەم ملیۆنانەدا، حەسەن چیرۆکی خۆیمان بۆ دەگێڕێتەوە لەسەر هاوڕەگەزخوازبوون و خاوەن پێداویستی تایبەت بوون.
حەسەن کوڕە عێراقییەکی تەمەن ١٩ساڵە لە بابلەوە کە لەگەڵ خێزانە حەوت کەسییەکەیا دەژی، کە حەسەن وەسفیان دەکات بە توند لەڕووی ئاینی و عەشایەرییەوە، وەک هەموو خێزانەکانی تر کە لە گوند دەژین.
بۆ تێگەیشتن لە چیرۆکی حەسەن، دەبێت چەند ساڵێک بگەڕێینەوە دواوە، بەتایبەت بۆ کاتی منداڵیی. هەرچەندە حەسەن تەندروستیی باش بوو وە هیچ نەخۆشییەکی نەبوو لەکاتی لەدایکبوونیدا، نەخۆشییەکی دەگمەنی تێدا دیاریکرا کە بریتیبوو لە شێرپەنجەی تۆڕی چاو کاتێک تەمەنی دوو ساڵان بوو. نەخۆشیەکە بووە هۆی دەرهێنانی چاوی چەپی لەگەڵ لابردنی چەند ماسولکەیەک و ئێسکی دەمووچاوی. بۆیە لەکۆتاییدا حەسەن بە یەک چاوەوە مایەوە لەگەڵ ڕووخسارێک کە ئێجگار جیاوازبوو لە ڕووخساری منداڵانی دیکە. ژیان بە یەک چاوەوە بووە هۆی مامەڵەی خراپ و گێچەڵ پێکردن لەلایەن منداڵانی گەڕەک و خوێندنگاوە. حەسەن دەڵێت، "من ڕۆژانە دەمناڵاند، بۆیە چەندین جار بیرم لە وازهێنان لە خوێندنگە و مانەوە لە ماڵەوە کردەوە بۆ دەربازبوون لە ئازارەکە، بەڵام بەشێوازێک لە شێوازەکان توانیم بەردەوام بم سەرەڕای ئاستەنگەکان، بەتەواوەتی ئەوەم کرد. سەرەڕای قورسییەکانی ساڵانی خوێندنم، من ڕزگارمبوو وە بەردەوام بووم، خوێندنم تەواوکرد، وە لە کۆلێجی دەرمانسازی وەرگیرام.
ئەو نەخۆشیییەی بە دەستییەوە دەمناڵاند و شێوەی ڕووخسارم دوای نەشتەرگەرییەکان تەنها جیاوازی نەبوون کە بەراوردم دەکردن بە کەسانی دەوروبەرم. لە ساڵانی هەرزەکاریمدا، بەتایبەت لە تەمەنی چواردە ساڵیدا، تێبینیم کرد چەندێک هەستم بە شادمانی و خۆشی دەکرد کاتێک وەک ژن جلوبەرگم لەبەردەکرد و ڕەفتارم دەکرد. جگەلەوەش، هەرگیز مەیلم نەبوو بۆ ڕەگەزی بەرامبەر.
لە سەرەتادا وامدەزانی کە هۆکاری ئەم هەستانە دەگەڕێتەوە بۆ تاسان و زەبری دەروونی و ئەو مامەڵە خراپەی تووشی بووبووم لە ژیانمدا. هەمیشە بیرم لەوە دەکردەوە، بۆیە بڕیارمدا لەسەر ئینتەرنێت بگەڕێم و لەکۆتاییدا ئاڕاستەی سێکسخوازی خۆمم بۆ ئاشکرابوو. لەسەر هاوڕەگەزخوازی، ڕەگەزتێپەڕی و هەموو پۆلێنەکانی ترم خوێندەوە کە پێشتر دەربارەیانم نەدەزانی.
بە فێربوون دەربارەی ئاڕاستەی سێکسخوازیم و ئەوەی کە کەسانی تریش ئەم مەیلانەیان هەیە، هەستم کرد کە کە تەنها یاخود جودا نیم. درکاندی ئەم هەموو شتانە هەستی ئەوەیان دامێ کە من سەر بە کۆمەڵەیەکم و ڕێگەی پێدام کە شتەکان لەگۆشەیەکی ترەوە ببینم.
ساڵانی هەرزەکاریم زۆر گران و پەشۆکاو بوون چونکە هەوڵم دەدا کە لەخۆم بگەم و خۆم بونیادبنێم و خۆم دروست بکەم لەلایەکەوە لەکاتێکدا لەلایەن خێزانەکەمەوە پیشێل دەکرام تا ببم بەوەی ئەوان دەیانویست لەلایەکی ترەوە.
باوکم، لەگەڵ ئەندامانی تری خێزانەکەم، ڕقیان لە لایەنە کچانەکەی من بوو، بۆیە زۆترین هەوڵی خۆیاندا تا بمگۆڕن لەڕێگەی مامەڵەی خراپەوە. ئەوان دەست و قاچی منیان دەبەستەوە، لێیان دەدام، پاشان لە ژوورێکدا بەندیان دەکردم لە ماڵەکەدا بۆ چەندین ڕۆژ و بگرە هەندێک جار بۆ چەندین هەفتە. سەرەڕای پێویستیم بۆ گەڕان بۆ یارمەتی لەو کاتەدا، هەڵمبژارد هیچ نەکەم لەو بارەیەوە چونکە زۆر دەترسام.
هیچ کام لەو توندوتیژییانە بەهۆی ئاڕاستەی سێکسیمەوە ڕوویان نەدا، بەڵکو بەهۆی شێوازی قژمەوە بوو کە ئەو کاتە هەمبوو، بەهۆی کرێمێکی ڕوخسارەوە بوو کە بۆ چارەسەرکردنی زیبکە بەکارمدەهێنا، یان بەهۆی کڕینی هەندێک شامپۆی قژەوە بوو کە دەمویست بەکاریانبهێنم. کردنی هەریەکێک لەم شتانە بەس بۆ خێزانەکەم تا ئازارم بدەن.
کاتێک تەمەنم بوو بە حەڤدە ساڵ، قۆناعێکی تری ژیانم دەستی پێکرد کە یەکەمین ئامێری مۆبایلم هەبوو کە بەکارمهێنا بۆ دروستکردنی هاوڕێیەتی لەسەر تۆڕەکانی پەیوەندی کۆمەڵایەتی. هەندێکیان لە پشتم وەستان و بوون بە هاوڕێی باش، لەکاتێکدا هەندێکی تریان گێچەڵیان پێکردم و منیان قبوڵنەکرد. ڕۆژێکیان، باوکم بەناو مۆبایلەکەمدا گەڕا و گومانی لە ئاڕاستەی سێکسخوازیم کرد، ئەمەش ئەو کاتە بوو کە توندوتیژییەکە بەرەو خراپتر ڕۆیشت. کاتێک شتەکان بەرەو تەنانەت خراپتر ڕۆیشتن، گەیشتم بەو تێگەیشتنەی کە من ناتوانم هەرگیز بیانگۆڕم، بۆیە دەبوو هەرچی لە توانامدا هەیە بیکەم بۆ هێشتنەوەی خۆم لە ژیاندا و لە سەلامەتیدا.
دەتوانم بڵێم شتەکان بەرەو باشتر ڕۆیشتن تەنها کاتێک چووم بۆ زانکۆ. من چیتر کاتێکی زۆر لە دەوروبەری خێزانەکەمدا بەسەرنابەم، بۆیە ڕووبەڕووی کێشەو توندوتیژی کەمتر دەبمەوە. ژیان هەروەها لە زانکۆ باشترە بەبەراورد بە کاتی خوێندنگە. هێشتا تانەی زۆر دەبیستم لەسەر شێوە کچانەکەم، بەڵام چیتر گێچەڵ و گاڵتەوگەپ نابیستم دەربارەی چاوم و ئەمەش شتێکی باشە بۆ من." 
عیڕاق کویر دەیەوت زیاتر بزانێت دەربارەی عێراقییانی خاوەن پێداویستی تایبەتی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە بۆ هاوبەشیپێکرنی چیرۆکەکانیان لەگەڵ کەسانی ناو کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەو کەسانی دەرەوەی کۆمەڵگاکەش، بۆ بڵاوکردنەوەی هۆشیاری دەربارەی گرنگیی قبوڵکردنی جیاوازییەکان بەهەموو شێوەکانییەوە.

خزمەتگوزارییە تەندروستییەکان کۆمەڵێک خزمەتگوزاری لەخۆدەگرن کە ئامانج لێیان مامەڵەکردنە لەگەڵ هەر شتێک لە ئاستەنگێکی دەروونی کاتی یان ڕۆژانەوە تا نەخوشییە دەروونییە درێژخایەنەکانەوە. هەندێک لە خزمەتگوزارییەکان بریتین لە گرووپی پاڵپشتی، دەرمان، چارەسەری دەروونی و ئامرازی تریش. ئەم جۆرە جیاوازانە لە خزمەتگوزاری لەلایەن پسپۆڕی جیاوە پێشکەش دەکرێن و هەندێک لەو پسپۆڕییانە بریتین لە کارمەندانی کاری کۆمەڵایەتی، دەروونناسان و پزیشکانی دەروونی. لە کاتێکدا چارەسازانی دەروونی ڕاهێنراون بۆ پێشکەشکردنی چارەسەری دەروونی، زۆربەیان پێشینە یاخود مۆڵەتی نووسینی دەرمانیان نییە. بە هەمان شێوە، لەکاتێکدا پزیشکانی دەروونی کارامەیی نووسینی دەرمانییان هەیە، زۆربەیان ڕانەهێنراون بۆ پێشکەشکردنی چارەسەری دەروونی.
چارەسەری دەروونی کە پێشی دەوترێت ڕاوێژی دەروونی، پرۆسەی کارکردنە لەگەڵ پسپۆڕێکی خاوەن مۆڵەت، بە ڕووبەڕوو یان ئۆنلاین، بۆ ناسینەوە و شیکارنردنی ئەو کێشە دەروونی و ڕەفتاری و هەستییانەی کە کەسێک هەیەتی. چارەسەری دەروونی ئارامگەیەک دەبەخشێت بۆ باسکردنی هەستە گرانەکان، تەندروستی دەروونی، وە ئەزموونە بە ئازارەکانی وەک شەڕ، جیابوونەوە،  تاسانی منداڵی، مامەڵەی خراپ و دەستدرێژی، کۆچی دوایی کەسێکی نزیک، وە چەندین ئەزموونی تری گران کە کەسێک بە تەنها ناتوانێت ڕووبەڕوویان ببێتەوە یاخود لێیان چاک ببێتەوە.
خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی بۆ هەموانن، وە ئامرازێکی زۆر باشن کە خەڵکی لە هەموو قۆناغێکی ژیانیاندا دەتوانن بەکاری بهێنن بۆ دۆزینەوەی ئاشتی، بۆ کارکردن بەشێوەیەکی باشتر، وە بۆ چاک بوونەوە و تێپەڕاندنی ئەو باوەڕ و بیرۆکانەی کە دەبنە هۆی ئازار و ترس.
بە درێژایی چەندین نەوە، عێراقییان بە چەندین ڕووداوی سامناکدا تێپەڕیون لەوانەش شەڕ، هەژاری، ناجێگیری دارایی، هەڕەشەی میلیشیا و تاوانی دژ بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە. هەندێک لەم ڕووداوانە لەوانەیە کۆتاییان هاتبێت، بەڵام کاریگەرییەکانیان و بیرەوەرییەکانیان لە هزری خەڵکیدا ماونەتەوە. هەموو ئەم یادەوەرییە نەرێنییانە دەکرێت ببنە هۆی ئەوەی کەسەکان توندوتیژ، خەمۆک ببن و بیری خۆکوژییان هەبێت. هەر لەبەر ئەمەشە کە خزمەتگوزاری تەندروستیی دەروونی زۆر گرنگە، چونکە هەلێک دەڕەخسێنێت بۆ خەڵکی کە باسی ئەزموونە نەرێنییەکانیان بکەن و یارمەتییان دەدات تێبگەن لەوەی بۆچی بەشێوازێکی دیاریکراو ڕەفتار دەکەن یاخود بۆ هەستێکی دیاریکراویان هەیە.
خزمەتگوزارییەکانی وەک چارەسەری دەروونی هەموو کات خۆش یان ئاسان نین. لەکاتی دانیشتنەکانتدا، لەوانەیە هەست بە تووڕەیی یاخود خەمناکی بکەیت. ئەم هەستانە دێنەوە کاتێک قسە لەگەڵ چارەسازەکەت دەکەیت دەربارەی ئەو ئەزموونە ئازاربەخشانەی کە لەوانەیە بۆ چەندین ساڵ شاردبێتنەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، دەبێت بتوانیت جیاوازی بکەیت لەنێوان پسپۆڕێکی باش و پسپۆڕێکی خراپدا. پسپۆڕی باش وات لێناکات هەست بە تاوان یان بە ئەنقەست هەست بە خەمناکی بکەیت، بەڵکو ئەو ڕێبەریت دەکات کە بە وردەکارییە ئازاربەخشەکانی ئەزموونێکی دیاریکراودا تێپەڕیت و ڕێنماییت دەداتێ بۆ زاڵ بوون بەسەریدا و چاکبوونەوە لێی. پسپۆڕێکی ژەهراوی لۆمەت دەکات بۆ هەستەکانت و هەوڵ دەدات بتگۆڕێت. لەیادت بێت کە هەموو پسپۆڕەکان لەوانەیە کارامە نەبن، هەندێکیان دەکرێت مۆڵەتیان هەبێت و بەناوبانگ بن و ئەزموونی چەندین ساڵیان هەبێت بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا نەتوانن لە نەخۆشەکانییان تێبگەن و یارمەتییان بدەن.
هەندێک لە پسپۆڕانی تەندروستی دەروونی لەوانەیە ببنە هۆی ئازاری زیاتر بۆت کاتێک حوکمت بەسەردا دەکەن یاخود بە شێوازێکی نا ئەخلاقی مامەڵەت لەگەڵ دەکەن. ئەزموونێکی لەو جۆرەش لەگەڵ کەسێک کە تۆ بە پاڵپشتیکاری دادەنێیت لەوانەیە دیدێکی نەرێنیت بداتێ دەربارەی خزمەتگوزارییەکانی تەندروستی دەروونی بەشێوەیەکی گشتی. کاتێک پسپۆڕانی دەروونی ناکارامە دەبن، ئەوا باوەڕە کەسییەکانی خۆیان بەکاردەهێنن و حوکم بەسەر نەخۆشەکانیاندا دەکەن. بۆیە ئەگەر باوەڕی پسپۆڕەکان دژ بە هاوڕەگەزخوازی بن، ئەوا بێگومان لۆمەی نەخۆشەکە دەکەن لەسەر ئاڕاستەی سێکسییان، وا لە نەخۆشەکە دەکەن هەست بە تاوان بکات، یان هەوڵی گۆڕینی نەخۆشەکە دەدەن. ئامۆژگاری ئێمە ئەوەیە کە کاتی تەواو بدەیت بە دۆزینەوەی پزیشکی دەروونی یان چارەسازی دەروونی و بە وریاییەوە زانیاری کەسیی تایبەت بەخۆت و ئاڕاستەی سێکسیت هاوبەشی پێبکەیت لەگەڵیان لە چەند دانیشتنی یەکەمدا.
خزمەتگوزارییەکانی تەندروستیی دەروونی لەوانەیە زۆر گران بن و لەگەڵ ئەوەشدا عێراقییان دەناڵێنن بەدەستی پسۆڕی ناکارامەوە کە پارەی زۆریش وەردەگرن. ئێمە ناڵێین کە هەموو پسپۆڕە عێراقییەکان ناکارامەن، بەڵام ڕێژەیەک لە عێراقییانی پەلکەزێڕینەیی هێشتا دەناڵێنن بەدەست گەڕان بەدوای پزیشک یان چارەسازی دەروونیدا کە بیروباوەڕی ئاینی و دیدی کۆمەڵایەتی خۆیان جیا بکەنەوە لە ئەرکییان بۆ بێلایەن بوون و یارمەتیدانی نەخۆشەکانیان.
لە ساڵی ٢٠٢٠دا، عیڕاق کویر ڕاپرسییەکی کرد کە زیاد لە ٢٤٠ عێراقی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەی لەخۆدەگرت لە شارە جیاوازەکانی عێراقەوە. بەشێک لە ڕاپرسییەکە دەربارەی تەندروستی دەروونی بوو، بۆ زانینی ئەوەی چەند لە عێراقییان هەوڵی گەیشتنیان داوە بە خزمەتگوزارییەکانی تەندروستیی دەروونی وە ئەزموونەکانییان چۆن بوون. هەندێک لەوانەی سەردانی پسۆڕە دەروونییەکانیان کردبوو وتیان کە ئەوان ڕەتیان کردۆتەوە پسۆڕەکانی شارەکانی خۆیان ببینن، بۆیە بۆ نموونە کەسێک لە نەجەف بەلایەوە پەسەندتر بووە کە بچێتە لای پسپۆڕێک لە بەغداد. سەردانی کردنی پسۆڕ لەلایەن پەلکەزێڕینەییە عێراقییەکانەوە لە شارەکانی خۆیاندا لەوانەیە ببێتە مایەی مەترسی و گرفت.
نوور کە ژنە هاوڕەگەزخوازێکی عێراقییە یەکێکە بوو لە ٢٤٠ بەشداربووەکەی ڕاپرسییەکەمان. ئەو باسی ئەزموونی خۆی دەکات و دەڵێت، "لە قۆناغێکی ژیانمدا، بە پێویستم زانی کە سەردانی پزیشکێکی دەروونی بکەم لەگەڵ کچەهاوڕێکەمدا، بۆیە یەکێکمان هەڵبژارد کە بەناوبانگ بوو. ئێمە وامان دانا کە ئەو پڕۆفێشناڵ دەبێت و پاڵپشتیمان لێدەکات، بەڵام شتەکان بەو جۆرە نەڕۆشتن. لەکاتی دانیشتنەکەمان لەگەڵیدا، داوای لێکردم کە لەبەرچاویدا ماچی کچەهاوڕێکەم بکەم و کۆمەڵێک نیشانەی دامێ کە دەیەوێت سێکسم لەگەڵدا بکات."
"تەنها ڕازیبووم بۆ سەردان کردنی پزیشکێکی دەروونی عێراقی چونکە وامدەزانی ئەو پاڵپشتی لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەکات. پزیشکەکە پاڵپشتکار نەبوو وە وەک ئەوەی چاوەڕێم دەکرد باش نەبوو. چووم بۆ کلینیکەکەی و کاتێکی قسەمان دەکرد، ئەو تاکێکی کردەوە و هەندێک دەرمانی دەرهێنا و پێی وتم بەکارییان بهێنم. کاتێک چوومە ماڵەوە، لە گووگڵ گەڕام بەدوای پێکهاتەکان و بەکارهێنانیاندا. بۆم دەرکەوت کە ئەو دەرمانانە پێشتر بەکارهاتوون بۆ هاوڕەگەزخوازان تا ببن بە جیاڕەگەزخواز، یان وەک ئەوەی هەندێک کەس پێی دەڵێن "ئاسایی"" هاوڕەگەزخوازێکی عێراقی پێی وتین.
کوڕێکی تر پێی وتین کە پزیشکە دەروونییەکەی داوای لێکردووە لە ماڵەوە سەردانی بکات و یەکێکی تر پێی وتراوە نوێژ بکات و قورئان بخوێنێتەوە تا لە هاوڕەگەزخوازی دەربازی ببێت و ببێت بە جیاڕەگەزخواز.
وەک کەسێکی پەلکەزێڕینەیی عێراقی، هەرگیز ئەزموونی نەرێنیت هەبووە لەگەڵ پسپۆڕێکی دەروونی عێراقی؟ دەتوانیت دەربارەی ئەزموونی خۆت بنووسیت بۆ بۆمان بنێریت تا ئێمە باشتر لە بارودۆخەکە بگەین.
 
 
 

 
بارودۆخی پەلکەزێڕینەییەکان لەناو عێراقدا
هیچ شارێک لەناو عێراقدا بۆ هیچ هاوڵاتییەکی پەلکەزێڕێنەیی عێراقی سەلامەت نییە. ترسی مردن بەرۆکی هەموو پەلکەزێڕینەییەکی گرتووە لە وڵاتەکەدا.
هەرچەندە هەندێک لە شارەکانی عێراق، لە نێوانیاندا بەغداد و شارەکانی هەرێمی کوردستان، وەک کراوەتر و سەلامەتتر دەبینرێن، مردن و گیران لە هەموو عراقدا بەشێوەیەکی باو ڕوو دەدەن تا بۆمان بسەلمێنن کە لەوانەیە شتەکان بۆ ماوەیەک ئارام بن، بەڵام لە چاوتروکانێکدا دەکرێت هەموو شتێک بەرەو زۆر خراپی بڕوات.
گیرانی چەند کەسێکی پەلکەزێڕینەیی لەلایەن ئاسایشی سلێمانییەوە بە تۆمەتی پەلکەزێڕینەیی بوون لە مانگی نیسانی ئەمساڵدا تەنها یەک نموونەی ئەو بارودۆخە خراپەیە کە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە لەهەرێم تێیدا دەژین.
ژیان لە دەرەوەی هەرێمیش بۆ عێراقییانی پەلکەزێڕینەیی ئاسانتر نییە، ئەوان بەردەوام داوای هاوکاری دەکەن لە عیڕاق کویر و ڕێکخراوی دیکە بۆ پاراستن و شێڵتەر، پاڵپشتیی دەروونی، پاڵپشتیی دارایی، وە ڕێنمایی بۆ هەڵهاتن بۆ وڵاتانی دیکە.
 
لە لیتوانیا چی دەگوزەرێت؟
"ئەو کامپی کۆچبەرانە لیتوانییەی کە "وەک بەندینخانە" وایە"، وتارێکە کە لەلایەن مەیڤا پولێوە نووسراوە کە بارودۆخەکە شی دەکاتەوە و باسی ئەو ڕۆژگارە تاڵە دەکات کە هەزاران کۆچبەر تیایدا دەژین بۆ ماوەی چەندین مانگە لە کامپەکاندا.
وتارەکە ئاماژە بەوە دەدات کە لە سەرەتای ٢٠٢١وە، نزیکەی ٤١٢٤ کۆچبەر لە وڵاتانی خۆیان هەڵهاتوون و بە نایاسایی چوونەتە ناو لیتوانیاوە و بەنزیکەیی نیوەی ئەم کۆچبەرانە لە عێراقەوە هاتوون.
ئەوانەی لەم کامپانەدا دەژین ژەمەخۆراکی پێویستیان پێنادرێت و ناچار کراون لەناو ئەو کامپە پیسانەدا بمێننەوە و لەگەڵ ئەو هەموو پیسی و فشارەدا دابنیشن. "ئەوان فشار لە خەلكی دەکەن کە خۆویستانە بڕۆنەوە: کاتێک بریکارەکان دێنە سەنتەرەکەوە، بۆ ئەوە نایەن دەربارەی بارودۆخی مانەوە و ژیانمان بپرسن، بەڵکو دێن پرسیار بکەن، "بڕیارت دا بگەڕێتەوە بۆ وڵاتەکەت؟" دوای ئەم گەشتە درێژە... ئەمە مایەی بێئومێدییە." مارکی ٢٨ ساڵ دەڵێت.
عەبباس، کە کۆچبەرێکی عێراقیی هاوڕەگەزخوازە، دەربارەی بارودۆخی خۆی دەدوێت و باسی ئەو ژیانە پەرشوبڵاوە دەکات کە لەکاتی گەیشتنی بۆ کامپەکەوە تیایدا دەژی. عەبباس دەڵێت، " وا زیاد لە پێنج مانگە لە لیتوانیام. کاتێک کەسانی تری ناو کامپەکە زانییان من هاوڕەگەزخوازم، وا سەیریان دەکردم کە من دێوێک بم. تووشی گێچەڵپێکردن و فشارێکی زۆر بووم تا ئەو کاتەی جێگای منیان گۆڕی لەگەڵ چەند کەسێکی تردا، بۆ کامپێک کە گوایا بۆ کەسانی پەلکەزێڕینەیەو ٤٥ کەسی تێدابوو.
کێشەکەم چارەسەر نەبوو چونکە من، لەگەڵ پەنابەرە پەلکەزێڕینییەکانی تری عێراقی، هێشتا دووچاری گێچەڵ و هۆمۆفۆبیا دەبینەوە لەناو کامپێکدا کە دەبوو تەنها کۆچبەرانی پەلکەزێڕێنەیی لەخۆبگرێت.
دەرکەوت کە زۆرێک لەوانەی کامپەکەیان لەگەڵ هاوبەشی پێدەکەین لەڕاستیدا سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە نین! ئەم کەسانە داوای کۆچکردنیان کردووە وەک هاوڕەگەزخواز چونکە دەزانن وەرگرتنی داواکەیان بەو شێوەیە ئاسانتر دەبێت چونکە هاوڕەگەزخوازان وەک کەمایەتییەکی پەراوێزخراو دەبینرێن. کێشەی ئەم کەسانە تەنها ئەوە نییە کە درۆ دەکەن، بەڵکو لەڕاستیدا هۆمۆفیبکن (واتا ڕقییان لە هاوڕەگەزخوازانە)، ئەمەش ئەوە دەگەیەنێت کە دەبێت تا دەتوانم خۆمیان لێبەدووربگرم.
جگەلە لەو پەشێوییە لەناو کامپەکەدا لەگەڵ کەسانی دژ بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، حکومەتی لیتوانی خۆراکی پێویستمان ناداتێ. لەکاتێکدا زۆرێک لە خەڵکی پارە وەردەگرن، ئێمە هیچمان نادرێتێ و نازانین بۆچی.
داواکارییەکانمان، بەوەی منیشەوە، ڕەتکرانەوە و کاتێک پرسیارمان کرد هۆکاری ڕەتکردنەوەکە چییە، پێیان ووتین کە عێراق وڵاتێکی سەلامەت و ئارامە بۆ کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە، بۆیە هەموومان دەتوانین بگەڕێینەوە و لەوێ بە سەلامەتی بژین."
 
ئامانجی ئەم بڵۆگە
ئەم بڵۆگە پێشەکییەکی بچووکە بۆ ڕاپۆرتێک کە عیڕاق کویر کاری لەسەر دەکات. ئامانجی سەرەکی ڕاپۆرتەکە ئەوەیە کە چیرۆکی عێراقییانی پەلکەزێڕینەیی بگێڕێتەوە کە بۆ چەندین مانگە لەم کامپانەدا دەژین، وە بۆ باسکردنی بارودۆخی ئێستا و ئەو مەترسییانەی ڕووبەڕووی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەبێتەوە لە عێراق، وە بۆ شیکردنەوەی ئەوە بۆ حکومەتی لیتوانی کە عێراق، تا ئەم ساتە، بۆ کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە سەلامەت نییە. عیڕاق کویر، سەرەڕای هەموو کاری بۆ یارمەتیدانی ئەندامانی کۆماڵگای پەلکەزێڕینە، ناتوانێت ئەم بارودۆخە چاک بکاتەوە.

"گەنجانی پەلکەزێڕینە بەنزیکەیی پێنج جار زیاتر ئەگەری ئەوەیان هەیە کە هەوڵی خۆکوشتنیان دابێت بەبەراورد بە جیاڕەگەزخوازان"، ئەمە بەگوێرەی ترێڤەر پڕۆجێکت کە ڕێکخراوێکی قازانجنەویستی ئەمەریکییە کار دەکات لەسەر ڕێگرتن لە خۆکوشتن لە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینەدا.
 
خۆکوشتن هۆکارێکی گەورەی مردنی کەنجانە. بەگوێرەی داتای ترێڤەر پڕۆجێکت،  گەنجانی پەلکەزێڕینە کە لەخێزانی قبوڵنەکار و پەسەندنەکارەوە دێن ٨.٤ جار ئەگەری ئەوە زیاترە کە هەوڵی خۆکوشتنیان دابێت.
ئەو ڕقەی کە لە ئەندامی خێزانەوە دێت دیارە گرانترین شتە کە ڕووبەڕووی عێراقییانی کویر دەبێتەوە و بەبێ هیچ هاوکارییەک لە حکومەتەوە فشارەکە ئەوەندەی تر گران دەبێت.
زۆرێك لە ئێمە هاوڕێ یان خێزانی پەلکەزێڕینەمان هەیە کە دەناڵێنن. گوێمان لێدەبێت چەندێک دەیانەوێت هەڵبێن بۆ وڵاتێکی تر کە تیایدا هەست بە ئارامی بکەن و بتوانن بە ئاشکرایی و کراوەیی بژین، هاوسەرگیری لەگەڵ هاوژینی ڕۆحیان بکەن، منداڵ بەخێوبکەن، یاخود تەنها لە کوژران بەدووربن.
 
لەگەڵ ئەوەشدا هەندێک لە ئێمە هاوڕێمان لەدەستداوە کە هەلی ئەوەیان بۆ نەڕەخساوە هەستبکەن بینراون و گوێیان لێگیراوە. ئەو هاوڕێیانەمان ژیانی خۆیان کۆتایی پێهێنا وەک کاردانەوەیەک بۆ گێچەڵ و هەراسانکردن، هۆمۆفۆبیا، خراپ مامەڵەکردن، دەسترێژی و خەمۆکی.
خۆکوشتن گاڵتە و گەپ نییە، وە ئەو کەسانەی بیر لە خۆکوشتن دەکەنەوە شێت یاخود لاواز نین. کەسانی پەلکەزێڕینە لە زۆرترین مەترسی خۆکوشتندا دەبن کاتێک خێزان و هاوڕێکانییان بە ئاڕاستەی سێکسییان دەزانن. کاتێک خێزانێک دەزانن کچەکەیان یاخود کوڕەکەیان کویرە، هاوسەرگیری زۆرەملێ شتێکە کە خێزانەکە وەک چارەسەرێک دەیبینن لەکاتێکدا هەندێک خێزانی تر کوشتنی شەرەف هەڵدەبژێرن ئەگەر مێ بێت، یان وازلێهێنان و حاشالێکردن ئەگەر نێر بێت.
یەکێک لە چەندین مردنی بەئازار مردنی کچێکی گەنجە کە ناوی تارا بوو. تارا قوربانی ڕق و هۆمۆفۆبیا بوو کە وای لێکرد کۆتایی بە ژیانی خۆی بهێنێت لە تەمەنی تەنها ٢٠ ساڵیدا. ئەمڕۆ، کەوسەر کە هاوڕێی نزیکی تارا بوو، باسی چیرۆکی تارامان بۆ دەکات و دەڵێت "تارا تەنها خوێنکارێکی کۆلێژ بوو کاتێک ژیانی هەڵگەڕایەوە. ئەو خوێنکاری ئەندازیاری بوو وە ئامانجی ئەوە بوو ببێت بە ئەندازیارێکی سەرکەوتوو. ئەگەر ئەو لەژیانا مابا، ئێستە تەمەنی ٢٤ ساڵ دەبوو. تارا ئاژەڵانی خۆشدەویست، بەتایبەتی باڵندە، وە ڕەنگە دڵخوازەکانی سەوز و مارۆنی بوون. ئەو حەزی لە گۆرانی وتن و کتێب خوێندنەوە بوو وە چەندین ئامانج و گۆڵی گەورەی هەبوو کە دەیویست بەدییان بهێنێت.
تارا هاوڕەگەزخواز بوو وە لە پەیوەندیدابوو لەگەڵ کیژێکدا و یەکترییان خۆشدەویست. دوو کیژەکە بڕیاریان دابوو کە عێراق بەجێبهێڵن و پلانی هەموو شتێکیان دانابوو. لەسەر هەموو شتێک ڕێککەوتبوون  لەوانەش چۆنییەتی ڕۆیشتن لە عێراق، ئەو شوێنەی بۆی بچن، وە کەی بڕۆن. بەڵام بەداخەوە، شتەکان وا بەباشی نەڕۆشتن.
تارا ئامۆزایەکی هەبوو کە چەند جارێک داوای کردبوو بۆ هاوسەرگیری بەڵام تارا ڕەتی دەکردەوە. ئامۆزاکە دەیزانی کەسێک هەیە لە ژیانی تارادا، بەڵام نەیدەزانی ئەو کەسە کچە. لە کاتێکدا تارا سەرقاڵی پلاندانان و ژیانی ڕۆژانەی بوو، ئامۆزاکەی بەباشی زانی کە مۆبایلەکەی تارا هاک بکات، هەموو نامەو پەیامەکانی بخوێنێتەوە، وە هەموو وێنەکانی خۆی و خۆشەویستەکەی ببینێت، پاشان هەموو شتەکان نیشانی خێزانی تارا بدات و داوای تارا بکاتەوە دووبارە. وای زانی کە ئەمە وای لێدەکات نەتوانێت ئەم جارە ڕەتی بکاتەوە.
ئامۆزا شەڕەنگێزەکە ئەوەی دەستکەوت کە دەیویست. مۆبایلەکەی تارای هاک کرد، وە بەڵێ تارا لەگەڵ کەسێکدا بوو، بەڵام کەسەکە کوڕ نەبوو وەک ئەوەی ئامۆزاکە چاوەڕوانی دەکرد. ئەو بەبێ هیچ دوودڵییەک هەموو شتەکانی نیشانی دایک و باوکی تارا دا کە ئەوانیش لە تارایان دا و بیرییان لە کوشتنی کردەوە. بەڵام ئامۆزاکەی ویستی پلانەکەی خۆی سەربخات، بۆیە دووبارە داوای هاوسەرگیری لێکردەوە و خێزانەکەی دوودڵ نەبوون لەسەر ئەوەی بە زۆر تارا بە شوو بدەن ئەم جارەیان. پاش ماوەیەک لە مامەڵەی خراپ و دەمەقاڵێ، تارا بوو بە دەستگیرانی کوڕەکە.
خێزانەکە دڵنیابوون لەوەی تارا ڕانەکات یان داوای یارمەتی لە کەسێک بکات. بۆیە ئەوان مۆبایلەکەیان لێسەند و لەماڵ بەندییان کرد. تارا نەیدەتوانی داوای یارمەتی لە کەس بکات و کچەهاوڕێکەشی نەیدەتوانی بۆیە ئەوەی تووانیان بیکەن تەنها چاوەڕوانی و هیوا خواستن بوو بۆ دەزینەوەی ڕێگەچارەیەک.
وادیارە کە تارا بیرۆکەی تری هەبووە لە مێشکیدا جگەلە بیرکردنەوە لە جێهێشتنی ماڵ. وادیارە کە بیرۆکی مردن ئارامی پێبەخشیوە. چەند ڕۆژێک پێش ئاهەنگی هاوسەرگیرییەکەی، تارا کۆتایی بە ژیانی خۆی هێنا. وەک هەر وا، تارا نەما! تەنانەت منیش بەوەم نەزانی هەتا خوشکەکەی پێی وتم. تەنها ئەوەی دەیزانم ئەوەیە کە تارا مردنی بەلاوە خۆشتربوو لەوەی پیاوێک دەستی لێبدات.
بیرم دێت لە دوواین ڕۆژەکانیدا، کاتێک قسەمان دەکرد، تارا کۆمەڵێک شتی دەووت وەک ئەوەی چەندە منی خۆشدەوێت وە کە چەند شانازی بە ناسینی منەوە دەکات. ئەو پێی دەوتم کە هیچ شتێک دەربارەی من هەڵە یان چەوت نییە و داوای لێدەکردم بەهێزبم و نەهێڵم کۆمەڵگا بمڕوخێنێت. هەروەها باسی ئەوەی دەکرد کە ئەو چەند هیلاک و ماندووە.
بەداخەوە، لە کاتی تارادا هیچ ڕێکخراوێک لەناو وڵاتەکەدا نەبوو کە تارا خۆی یاخود کچە هاوڕێکەی داوای یارمەتییان لێبکات و هیچ کەسێکی تر نەبوو لایەنی ئەوان بگرێت. لەڕاستیدا هیوایەکی زۆر نەبوو بۆ ئەو دووانە، چونکە ئەگەر هەبووایە ئەو مردنی هەڵنەدەبژارد.
من هەرگیز بیرم لەوە نەدەکردەوە کە ئۆ کۆتایی بە ژیانی خۆی دەهێنێت بۆیە بیستنی هەواڵی مردنی تارا زۆر ئازاربەخش بوو. تا ئەم ڕۆژەش لەو هەواڵ و تاسەیە چاک نەبوومەتەوە.
 
وە بێزارکەرترین شت ئەوەیە کە لەم هەموو ساڵەدا، چیرۆکی تارام بۆ کەس نەگێڕاوەتەوە چونکە منیش خێزانێکم نییە خۆشی بوێم ئەگەر بزانن من هاوڕەگەزخوازم. دەبوو چیرۆکی ئەو وەک نهێنییەک بهێڵمەوە چونکە ئەگەر بۆ خەڵکی باس کەم ئەوا دەڵێت کە ئەو شایەنی ئەوە کە بەسەری هاتووە یان کە تارا کەسێکی خراپ و کچێکی خراپ بووە. بۆیە دەبوو ئەو هەموو خەم و توڕەییە لەناخما هەڵبگرم و لەژیان بەردەوامبم وەک ئەوەی هیچ ڕووینەدابێت.
تا ئەمڕۆش، نازام چۆن توانیم خۆم دەربێنم لەو قۆناغە تۆقێنەرە. تەنها ئەوەی دەتوانم بیڵێم ئەوەیە کە بەڕاستی کاتێکی زۆر دژوار بوو بۆم.
هیوای من ئەوەیە کە هیچ کەسێک بەوەدا تێنەپەڕێت کە تارا پێیدا تێپەڕی وە ئەوەمان لەیادبێت کە هەموومان رۆژێک دەمرین بۆیە با پەلەی لێنەکەین. ڕۆحی ئەو لە ئارامیدایە ئێستا و دڵنیام ئێستا لە شوێنێکی باشترە."
 
وەک کەسێکی کویر کە لە وڵاتێکی دژ بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە دەژی، لەیادت بێت کە هەموو ڕوژێک تۆ بە جەنگێکدا تێدەپەڕیت وە لەبەر ئەوە تۆ پاڵەوان و براوەیت بە مانەوە لە ژیاندا. بزانە کە تۆ بەتەنیا ڕاناوەستیت و وە کە ژیانت دەکرێت بگۆڕێت و بەرەو باشتر بڕوات.
ئەگەر کەسێکیت کە بە دەست بیرۆکەی خۆکوژییەوە دەناڵێنیت و پێویستت بە کەسێکە قسەی لەگەڵ بکەیت، پەیوەندی بکە بە ئیمەیڵی :
hello@irarqueer.org
ئێمە دەتنێرین بۆ پزیشکێکی عێراقیی سەر بە کۆمەڵگای هاوڕەگەزخواز کە بتوانێت پاڵپشتی دەروونیت بکات و گوێت لێبگرێت. هەمیشە بزانە کە تۆ لەمەدا تەنها نیت.

پێناسەیەکی سادە بۆ چەمکی "ستێریۆتایپ"، کە بە کوردی واتاکەی لە "بیرۆکەی هەڵە" نزیکە، بریتیە لە هەر بیرۆکە یان باوەڕێکی هەڵە کە خەڵکی هەیانە دەربارەی شتێک یان کۆمەڵەیەکی خەڵکی. ڕۆڵی ستێریۆتایپ بە گشتی ئەوەیە کە خەڵکی بخاتە چەند پۆلێنێکەوە تا پێشبینیکردنی ئەوەی کەسێک چییە یاخود چی نییە ئاسانتربێت، لەم ڕێگەیەشەوە کۆنترۆڵکردنیان ئاسانتربێت. بە دەیان ستێریۆتایپمان هەیە لە جیهاندا کە دادپەروەر نین و ژەهراوین. ستێریۆتایپەکانی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە نموونەیەکی ئەم بیرۆکە هەڵانەن کە جەخت دەخەنە سەر دەستگرتن بەسەر کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە. ستێریۆتایپەکانی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە کاردەکەنە سەر هەموو ئەندامانی کۆمەڵگاکەو ڕێگەیان لێدەگرێت خۆیان بن. بۆیە تا زووتر تێکیان بشکێنین باشترە.
پەستانی بەردەوام لەسەر کەسانی سەر بە کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە تا بە شێوازێکی دیاریکراو مامەڵە بکەن یان تۆنێکی دیاریکراو قسە بکەن یان بە شێوازێکی دیاری کراو جل لەبەر بکەن تا بە هاوڕەگەزخواز، جووتڕەگەزخواز یان ڕەگەزگۆڕ ناوبنرێن بەستانێکی زۆر دەخاتە سەریان. ئەو پەستانە وا لە زۆریان دەکات کە ڕقیان لەخۆیان بێت و پێویستییەکانی خۆیان پشتگوێ بخەن بۆ ساڵانێک، تا دووربن لە ڕەخنە و مامەڵەی خراپ.
نموونەی ئەم بیرکردنەوە هەڵانە لە هەموو جیهان هەیە، ئەمانەش هەندێکن لەوانەی باون:
 
"تۆ پیاویت، چۆن بێت ماکیاژ دەکەیت؟ دەبێت هاوڕەگەزخواز بیت"
ئەمەیان دەکرێت یەکێکی زۆر باو بێت کە هەمووان پێی دەزانن. باوەڕ وایە کە ماکیاژ ئامرازێكە کچان بەکاری دەهێنن بۆ ڕاکێشانی سەرنجی کوڕان، کە ئەمەش باوەڕێکی کۆنە و پێویست ناکات باسی بکەین.
ماکیاژ ئامرازێکە بۆ ئەوەی خەڵکی گرنگی بەخۆیان بدەن و جوان دەربکەون. هەموو ئەو پیاوانەی ماکیاژ دەپۆشن هاوڕەگەزخواز نین و بە دڵنیاییەوە پیاوەتییان بە هیچ جۆرێک کەمتر نییە لەوانەی ماکیاژ ناپۆشن. ئەو پیاوانەی ماکیاژ دەپۆشن، جا ئاڕاستەی سێکسییان هەر چییەک بێت، ئازاترینن چونکە بڕیار دەدەن ئەوە بکەن کە دەیانەوێت بەسەر پەسەندکردنیان لەلایەن خەڵکییەوە.
گرنگە ئەوەش باس بکەن کە تەنها پیاوان نین کە قوربانین لێرەدا چونکە ژنان و کچانیش پەروەردە دەکرێن لەسەر ئەو باوەڕەی کە ئەو پیاوانەی ماکیاژ دەپۆشن بەپێی پێویست باش نین تا لەگەڵیان بن و وە ئەوان هاوڕەگەزخوازن کە هێشتا خۆیان ڕانەگەیاندووە. گرنگە کە هۆشیاری بەرزبکەینەوە دەربارەی ئەم بابەتە تا کۆمەڵگا بگات بە ئاستێکی قبوڵکردن کە ڕێگە بە هەمووان بدات ئەو کەسانە هەڵبژێرن کە دەیانەوێت لەگەڵیان بن بەبێ ئەوەی ئەم هەموو سنوورانە کاریان تێبکات.
 
"ئەگەر هەمیشە تیشێرت و بلوزی فش لەبەر بکەیت، هیچ کوڕێک تۆی ناوێت"
با ئەمە بە ڕاستی بڵێین، ژنان هەمیشە ڕەخنەیان لێدەگیرێت هەرچییەک بپۆشن. یان زۆر کورتە، یان زۆر درێژە، یان زۆر گەورەیە، یان زۆر بچووکە.
ژنانی جووتڕەگەزخواز لەوانەیە لە هەمووان زیاتر ڕەخنەیان لێبگیرێت لەسەر ستایلیان چونکە کە جلێک لەبەر بکەن کە کۆمەڵگا بە ژنانەی بزانێت، ئەوا ئەوان وەک جیاڕەگەزخواز دەبینرێن بەڵام دەڵێن ئەوان نمایشی جووتڕەگەزخوازی دەکەن بۆ سەرنجی خەڵکی. ئەگەر کچانی جووتڕەگەزخواز جلێک لەبەر بکەن کە کۆمەڵگا بە پیاوانەی دادەنێت، ئەوا ئەوان بە هاوڕەگەزخواز دەبینرێن. 
 
"ڕەنگی قژت دەکەیت بە پەمەیی یان سەوز، بە هیچ جۆرێک ناکرێت تۆ جیاڕەگەزخواز بیت"
لە عێراق، ڕەش، زەرد، و قاوەیی بە ڕەنگی پرۆفیشناڵ و پەسەندکراو دادەنرێن بۆیە گۆڕینی ڕەنگی قژت بۆ هەر ڕەنگێکی تر لەوانەیە تووشی کێشەت بکات. لەوانەیە هەلی کارێک لەدەستبدەیت تەنها لەبەر ئەوەی قژت پەمەییە یاخود لەبەر ئەوەی کە خاوەن کارەکە وا دادەنێت ئەو بەرپرسیارە بەرامبەر وەرگرتنی کارمەندی نوێ بەجۆرێک کە کار نەکاتە سەر ناوبانگی کۆمپانیاکە بە شێوەیەکی نەرێنی. وەرگرتنی کارمەندێک کە ڕەنگی قژی جیاواز بێت لەوانەیە ببێتە هۆی لەدەستدانی ناوبانگی کۆمپانیاکەو لەدەستدانی کڕیارەکانی.
جگە لە ئەگەری لەدەستدانی هەلی کار، بێگومان ڕەخنەت لێدەگیرێت و ڕۆژانە کەسایەتیت پرسیاری لەسەر دەکرێت لەلایەن هاوڕێ و کەسانی نەناسراو و ئەندامانی خێزانەکەتەوە. دەبێت ملیۆنێک جار بیر بکەیتەوە پێش گۆڕینی ڕەنگی قژت کە لەوانەیە لێی پەشیمان ببیتەوە بەهۆی ئەو کێشانەی لەوانەیە توشت ببن بەهۆیەوە.
 
"تۆ بە پیاوی تەواو دانانرێیت هەتا ژنێک سکپڕ نەکەیت"
گومانی تێدانییە کە کەسانی ڕەگەزگۆڕ ڕووبەڕووی زۆرترین ڕێژەی جیاکاری دەبنەوە و بەداخەوە، ڕێژەیەکی زۆریان ساڵانە پەنا دەبەنە بەر خۆکوشتن بەهۆی ڕق و کینە و مامەڵەی خراپەوە. کۆمەڵکا پارێزگارەکان هاوڵاتییانیان پۆلێن دەکەن بۆ پیاو و ژن و لەسەر هەر یەکێکیان کۆمەڵێک بەرپرسیارێتی دادەنێن بۆ بەدیهێنانی هەندێک شتی دیاریکراو تا بە ئاسایی و شیاو لەقەڵەمبدرێن. پیاوانی ڕەگەزگۆڕ وەک پیاوی ڕاستەقینە نابینرێن چونکە ناتوانن ژنان سکپڕ بکەن و بەراوردەکرێن بە پیاوانی ناڕەگەزگۆڕ کە لێرەدا ئەوان خاوەنی ئیمتیازن.
 
"پیاوانی ژنانە و و ژنانی پیاوانە هەموویان هاوڕەگەزخوازن"
پیاوان دەبێت دەنگیان گڕ ببێت، جەستەیان گەورەبێت، و قژیان کورت بێت. زۆرینەی خەڵك پیاو بەم خەسڵەتانە دەناسنەوە و باوەڕیان وایە کە ئەو پیاوانەی ئەم خەسڵەتانەیان نییە هاوڕەگەزخوازن. پیاوانی هاوڕەگەزخواز، بەتایبەت ئەوانەی ڕەفتاریان مێینەیە، بە لاواز دەبینرێن و لەبەر ئەوە بەپێی پێویست باش نابینرێن تا بچنە ناو بواری سەربازی یاخود پۆلیس یان هەر کارێکی تر کە بە پیاوابە ببینرێت.
بە هەمان شێوە، هەموو ژنان و کچانی پیاوانە/کوڕانە وا دادەنرێن کە وەک هاوڕەگەزخواز گەورەببن. زۆر خەڵک لە مێشکی خۆیاندا ئارەزووی سێکسی کچان و ژنانی پیاوانە و کوڕانە دادەنێن و بەمەش ئاڕاستەی سێکسیان. بۆ ئەوەی ڕوون بێت، زۆرێک لە ژنان حەزیان لە قژی کورتە، حەزیان لە یاری ئەلیکترۆنییە، وە چێژ دەبینن لە لێخوڕینی بارهەڵگر، بۆیە با فێربین ئەم شتانە ئاسایی بکەینەوە.
 
ستێریۆتایپ یاخود بیرۆکە هەڵەکان دەربارەی کۆمەڵگای پەلکەزێڕینە زۆرن، نادادپەروەرن و وە زۆربەی ئەو شتانەی خەڵک دەربارەی یەکتر بیری لێدەکەنەوە لە کۆتاییدا زۆر جار هەڵە دەردەچن. کەس ناتوانێت شووناسی جێندەری یاخود ئاڕاستەی سێکسی یەکێک بخەمڵێنێت بە سەیرکردنی نینۆک یاخود جلوبەرگ یاخود قژیان. خەڵکی، جا هەر چۆنێک حەز بکەن خۆیان پێناسە بکەن، دەبێت ئازادی ئەوەیان هەبێت کە ستایل و شێوەی خۆیان بگۆڕن بەو شێوەیەی کە خۆیان هەست بە ئارامی و شانازی بکەن کاتێک سەیری ئاوێنە دەکەن. با هەموومان کار بکەین لەسەر پێچەوانەکردنەوەی ئەو خوو و نەریتە ژەهراوییانەی کە فێرکراوین و با جێگایەکی ئارام بدەین بە یەکتری بۆ بوون بەوەی خۆمان دەمانەوێت.